αντίβλημα

Ιδιαίτερος τύπος βλήματος, εφοδιασμένος με θερμοπυρηνική κεφαλή, ικανός να καταστρέφει ή να επιφέρει βλάβες, κατά τη διάρκεια πτήσης, στους κώνους των διηπειρωτικών βαλλιστικών βλημάτων. Λέγεται και αντιπύραυλος. Πρόκειται, κατά κανόνα, για βλήμα με πολλούς ορόφους –συνήθως με τρεις ορόφους για αναχαιτίσεις σε μεγάλη απόσταση και με δύο ορόφους για αναχαιτίσεις μέσα στην ατμόσφαιρα και σε μικρή απόσταση– που κινείται με στερεά καύσιμα. Το βλήμα αυτό έχει ιδιαίτερα τονισμένη κωνική μορφή, εξαιτίας της πολύ υψηλής αρχικής επιτάχυνσης την οποία πρέπει να υποστεί (περίπου 800g, όπου g η επιτάχυνση της βαρύτητας, που οφείλεται στο γήινο πεδίο βαρύτητας). O μηχανισμός που επιτρέπει σε ένα α. να πλήξει έναν στόχο που μπορεί να απέχει εκατοντάδες χιλιόμετρα είναι o εξής: ένα δίκτυο ραντάρ, τοποθετημένο περιμετρικά ως προς την προστατευόμενη περιοχή, έχει αποστολή να προειδοποιεί για την άφιξη των εχθρικών βαλλιστικών βλημάτων. Οι πληροφορίες που φτάνουν για τα βλήματα υπόκεινται σε επεξεργασία από ηλεκτρονικούς υπολογιστές και χρησιμεύουν για την τηλεκατεύθυνση των βλημάτων αναχαίτισης. Αυτοί οι σταθμοί ραντάρ (γνωστοί ως BMEWS από τα αρχικά των λέξεων Ballistic Missile Early Warning System, δηλαδή Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης για Βαλλιστικά Βλήματα) επιτρέπουν την ανακάλυψη ενός βλήματος σε ακτίνα 5.000 χλμ. ή, με άλλα λόγια, με μεγαλύτερο χρόνο προειδοποίησης 12 λεπτά. Η αναχαίτιση των εχθρικών βλημάτων μπορεί να γίνει είτε στα στρώματα της στρατόσφαιρας είτε σε ύψος μικρότερο από 35 χλμ. Ο μηχανισμός της εξουδετέρωσης των βλημάτων από τις αμυντικές κεφαλές βασίζεται στα αποτελέσματα της έκρηξης των θερμοπυρηνικών κεφαλών των α., δηλαδή ακτινοβολία ακτίνων Χ, εκπομπή νετρονίων, παραγωγή κρουστικού κύματος (αυτό ισχύει μόνο όταν η έκρηξη του α. γίνει μέσα στην ατμόσφαιρα). Οι ακτίνες Χ, που διαδίδονται με μορφή κυμάνσεων, διασχίζουν, χωρίς να επηρεαστούν, το γυαλί, το χαρτί, το δέρμα, τα υφάσματα· αντίθετα, τα μέταλλα αποτελούν ισχυρό εμπόδιο (μία λεπτή πλάκα από μολύβι απορροφά σχεδόν όλη την ακτινοβολία). Γι’ αυτό, όταν μια δέσμη ακτίνων Χ (που θα παραχθούν από τη θερμοπυρηνική έκρηξη) συναντήσει την κεφαλή του εχθρικού βλήματος, απορροφάται και συνεπώς παράγει πολύ υψηλή θερμότητα σε ένα πολύ λεπτό στρώμα της θερμικής ασπίδας του. Αυτό επιφέρει τη διάσπαση της ασπίδας ή την αποκόλλησή της από τον κώνο, γεγονός που έχει ως συνέπεια την καταστροφή του εχθρικού όπλου. Οι ακτίνες Χ είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, επειδή εκεί μπορούν να διασχίσουν πολλά χιλιόμετρα χωρίς να απορροφηθούν από μόρια του αέρα και έχουν μεγαλύτερη ικανότητα διείσδυσης. Ο μηχανισμός της καταστροφής με τα νετρόνια είναι περίπου όμοιος: τα νετρόνια που παράγονται από την έκρηξη εισχωρούν στο εσωτερικό του κώνου που κάνει επίθεση (τα νετρόνια έχουν υψηλή ικανότητα διείσδυσης) και προκαλούν λιώσιμο ή παραμόρφωση των σχάσιμων υλικών (ουράνιο 235 ή πλουτώνιο) εξαιτίας της ανάπτυξης μεγάλης ποσότητας θερμότητας. Τέλος, η εξουδετέρωση και το κρουστικό κύμα βασίζονται στο γεγονός ότι, όταν ένα βαλλιστικό βλήμα μπαίνει στην ατμόσφαιρα (έχοντας ταχύτητα περίπου 26 Μαχ, δηλαδή 26 φορές μεγαλύτερη από την ταχύτητα του ήχου), υφίσταται επιβράδυνση, εξαιτίας της τριβής με τον αέρα, η οποία έχει μέγεθος πολλών g. Η αύξηση της ατμοσφαιρικής πυκνότητας, η οποία εμφανίζεται στο εσωτερικό του κρουστικού κύματος που παράγεται από την έκρηξη της αμυντικής κεφαλής (όλες οι εκρήξεις μέσα στην ατμόσφαιρα παράγουν κρουστικά κύματα με διάφορες εντάσεις) αυξάνει κατά πολύ την επιβράδυνση, έως του σημείου να καταστρέφεται ο εχθρικός κώνος εξαιτίας της τριβής. Φυσικά, αυτός που κάνει επίθεση μπορεί να επινοήσει διάφορα τεχνάσματα για να εξουδετερώσει αυτή την άμυνα: μπορεί να εξαπολύσει προς τους σταθμούς ραντάρ μαζί με τους αληθινούς κώνους και κώνους ψεύτικους (π.χ. επιμεταλλωμένα αερόστατα ή σύρματα κατάλληλου μήκους ή άλλα αντικείμενα γνωστά και ως κώνοι-παγίδες) για να επιφέρει σύγχυση στα ραντάρ του αμυνόμενου, έτσι ώστε τα αμυντικά βλήματα να εκραγούν εναντίον αβλαβών κώνων και να αφεθεί έτσι ελεύθερη η δίοδος στους πραγματικούς κώνους. Το 1972 είχε υπογραφεί συνθήκη μεταξύ των ΗΠΑ και της πρώην Σοβιετικής Ένωσης για απαγόρευση της χρήσης όλων των α. (ΑΒΜ), αέρος, φορητών εδάφους, διαστήματος και θαλάσσης· ωστόσο, το 2001 οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν μονομερώς την απόσυρσή τους από τη συνθήκη.

* * *

ἀντίβλημα, το (Α)

μικρή πέτρα τοποθετημένη στο κενό που αφήνουν οι πέτρες ενός τοίχου.